A. Genel olarak enerji verimliliği danışmanlık şirketleri (ESCO) ile idare arasında akdedilecek olan enerji performans sözleşmeleri
B. 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında düzenlenen Tebliğ’den hareketler ihale sürecinden başlanarak süreç tamamlanana kadar izlenen adımlar hakkında
kısaca bilgi verilecektir.
A. Genel Olarak;
1. 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’nun 3. Maddesinde Enerji Performans Sözleşmesi (EPS) “Uygulama projesi sonrasında sağlanacak enerji tasarruflarının garanti edilmesi ve yapılan harcamaların uygulama sonucu oluşacak tasarruflarla ödenmesi esasına dayanan sözleşme” olarak tanımlanmıştır.
2. Aynı Kanun’un EK 1. Maddesi uyarınca, “2850 Kamuda Enerji Performans Sözleşmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar” ve işbû Karar uyarınca da “Kamuda Enerji Performans Sözleşmelerinin Uygulanmasına İlişkin Tebliğ” düzenlenmiş olup, 23.6.2023 tarihinde yapılan son değişiklikler kapsamında EPS’lerin esasları tayin edilmiştir.
3. Dünyada EPS’ler, “paylaşılan tasarruf modeli” ve “garanti edilen tasarruf modeli” olmak üzere iki temel sözleşme yapısı kullanılarak akdedilmektedir. Paylaşılan tasarruf modelinde enerji verimliliği projesine ilişkin olarak kredi alma yükümlülüğü ESCO’dayken, garanti edilen tasarruf modelinde kredi bulm yükümlülüğü müşterinin üzerindedir. Gelişkin pazar yapısına ve güçlü bankacılık sistemine sahip ülkelerde garanti edilen tasarruf modeli öne çıkmaktadır. Zira bu gibi ülkelerde EPS müşterileri genellikle kredi gücü yüksek kurumsal yapılardır.
4. EPS’lere ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı ve EPS'lere ilişkin Tebliğde ifade edilen EPS, paylaşımlı tasarruf modeline dayanmaktadır ve alım usulü, garantili tasarruf modelinin çeşitli özelliklerinin de dahil edilmiş olmalarına rağmen, bu modelin özelliklerini yansıtacak şekilde modellenmiştir.
Ancak, Bakanlık tarafından yayınlanan “ENERJİ PERFORMANS SÖZLEŞMELERİNİN KAMUDA UYGULANMASINA İLİŞKİN KILAVUZLAR”da da belirtildiği üzere, EPS’ler garantili tasarruf modeline göre de akdedilebilmekte olup, EPS'nin birincil özelliği, enerji verimliliği projesinin ve ilgili yatırımların finansörünün idare devlet kurumu olmasıdır. Bu doğrultuda devlet kurumunun finansmanı, bütçe kaynaklarından, finansman kuruluşlarından alınan kredilerden veya varsa tahvil gibi borçlanma araçlarından gelebilir.
B. Kamuda Enerji Performans Sözleşmelerinin Uygulanmasına İlişkin Tebliğ’e göre;
1. Enerji performans sözleşmesi uygulamak isteyen idareler, öncelikle etüt raporunu hazırlar veya ihale öncesinde tabi oldukları satın alma prosedürlerine uygun olarak hazırlatır.
2. Etüt raporlarında uygulanması tavsiye edilen enerji verimliliği önlemleri arasından idare tarafından seçim yapılarak tercih edilen enerji verimliliği önlemlerini kapsayan ihale dokümanları oluşturulur.
3. İsteklilerin (ihaleye katılan şirketlerin) teklif ettikleri sözleşme süresi şartnamede belirtilen süreyi ve her halükârda 15 yılı aşamaz.
4. Sözleşme kapsamında yapılacak yatırımın bedeli 1.000.000 TL’den az olamaz. Yatırım bedeli için yaklaşık maliyet tespiti enerji verimliliği etüt raporu ile yapılır.
5. Binalarda verilecek tasarruf garantisi, uygulama alanının yıllık toplam enerji tüketiminin %10’undan az olamaz. Proje, binanın belirli bir kısmında ya da herhangi bir nihai enerji tüketimi alanında ise önlem bazında verilecek tasarruf garantisi, uygulanacak her bir enerji verimliliği önlemi için %20’den az olamaz. Bina harici uygulama alanlarında idareye verilecek pay, tasarruf sağlanmaya başlanıldığı tarihten itibaren kalan sözleşme süresi boyunca yıllık sağlanan tasarrufun %10’undan az olamaz.
6. Teklif değerlendirme komisyonu tarafından yapılan inceleme neticesinde ihale dokümanlarındaki kriterler dikkate alınarak uygun görülen teklifler arasında idareye sağlanacak net fayda açısından en yüksek NBD’ye (Net bugünkü değer: Tasarruf konusu yatırımın ekonomik ömrü boyunca sağladığı gelirin bugünkü değerinden, proje giderlerinin bugünkü değerinin düşülmesi ile elde edilen fark) sahip teklif, en uygun teklif olarak kabul edilir.
7. Nihai ihale kararına göre en uygun birinci teklif sahibi sözleşmeyi imzalamaya davet edilir. İdare, en uygun birinci teklif sahibiyle kesin teminatın ve gerekli diğer belgelerin sunulmasını takiben şartnamede belirtilen süre içerisinde sözleşmeyi imzalar.
8. Sözleşmenin imzalanmasıyla birlikte yer teslimi yapılmış kabul edilir. Sözleşmenin imzalanmasın müteakip en geç 15 gün içerisinde idare tarafından uygulama kontrol komisyonu görevlendirilir. Bu komisyon, projenin sözleşmeye uygun olarak yapılmasından, uygulama dönemi sonunda projenin sözleşmeye uygun olarak kabulünden ve izleme döneminde yapılacak iş ve işlemlerden sorumludur.
9. Uygulama dönemi, sözleşmenin imzalandığı tarih itibarıyla başlar ve uygulama döneminin süresi, mücbir sebepler ve idareden kaynaklı gecikmeler ile sekizinci fıkraya göre tanınacak süre uzatımı dışında idare tarafından şartnamede tanımlanan ilgili süresinden fazla olamaz.
10. Yüklenici, bütün masrafları kendisi tarafından karşılanan proje uygulamasını tamamladıktan sonra idareye gerekli bilgi ve belgelerin de sunulduğu resmi yazı ile projenin tamamlandığını bildirir ve kabul işlemlerinin başlatılmasını talep eder.
11. Uygulama kontrol komisyonunun projeyi ihale dokümanları kapsamında kabul etmesi ile birlikte azami 3 gün içerisinde kabul belgesi düzenlenir, ekipmanların mülkiyeti kabul belgesinin karşılıklı imzalanmasıyla birlikte idareye geçer ve izleme dönemi başlar.
12. Yüklenici, izleme döneminde ekipmanların garanti işlemlerinden, tasarruf performansının izlenmesinden, gerekli eğitim ve dokümantasyonun sağlanmasından, tasarruf doğrulama raporu hazırlanması ve idareye sunulmasından, doğrulama için gerekli iş ve işlemlerden, tasarruf garantisini sağlayacak şekilde gerekli iyileştirmelerin süresi içinde yapılmasından, ekonomik ömrü dolan ekipmanların değiştirilmesinden, tasarruf doğrulamasına esas düzeltici ve önleyici faaliyetlerin zamanında yapılabilmesi için idare ile işbir yapılmasından ve ihale dokümanlarında belirtilen diğer işlerden sözleşmede belirtilen süreleri boyunca sorumludur.
13. İzleme dönemi boyunca, yüklenici tarafından izleme döneminin başladığı tarihten itibaren tamamlanan her 12 ayın sonunda veya sözleşmede belirleyecekleri hakediş dönemleri sonunda ölçme ve doğrulama planına ve şartname taslağında belirtilen tasarruf doğrulama raporu formatına uygun olarak tasarruf doğrulama raporu hazırlanır.
14. Yüklenici, izleme döneminin başladığı 12 aylık her dönemin sonunda tüm uygulama alanlarının toplamı üzerinden taahhüt ettiği tasarruf garantisinin en az %70’ini sağlamak zorundadır. Tüm uygulama alanlarının toplamı üzerinden, doğrulanan tasarruf miktarının bu oranın altında olması halinde yükleniciye herhangi bir ödeme yapılmaz ve yüklenici, idareye mali yük getirmemek kaydıyla gerekli iyileştirmeleri yapar. Bu durumda, sözleşmede farklı hakediş dönemi tanımlanmış olması ve yükleniciye 12 aydan kısa dönemlerde ödeme yapılmış olması halinde yüklenici, yapılan ödemeleri idare tarafından belirlenen süre içerisinde idareye geri öder.
15. Yüklenicinin tasarruf performansına dair eksiklikleri gidermesi ve bir sonraki dönemde doğrulanan tasarruf miktarı tasarruf garantisinin %70’i ve üzerinde gerçekleşmesi durumunda, bir önceki dönem veya dönemlerde tasarruf garantisini sağlamadığı için yapılmayan ödemeler ilgili dönem içerisinde doğrulanan tasarruf miktarı üzerinden gerçekleştirilir.
16. Tasarruf doğrulama raporunun uygulama kontrol komisyonu tarafından uygun görülmesi ve onaylanması ile birlikte, teklifinde belirttiği yıllık tasarruf garantisi tutarından fazla olmamak kaydıyla, tasarruf doğrulama raporundaki doğrulanan toplam tasarruf tutarının sözleşmede belirlenen oranı kadar enerji giderlerinin yapıldığı bütçe tertibinden yükleniciye ödeme yapılır.
17. İdare sözleşmede tanımlamak suretiyle bir yıldan kısa dönemlerde de ödeme yapabilir. Bu durumda yıllık bazda doğrulanan tasarrufun ekonomik karşılığı ve yıl boyunca yapılan ödemeler dikkate alınarak yıllık bazda mahsuplaşma yapılır.
18. Şartnamede birim enerji fiyatları için enflasyon oranı tanımlanması durumunda her yılın birim enerji fiyatı şartnamede tanımlı enflasyon oranı kullanılarak hesaplanır ve ilgili yıla ait tasarruf miktarı ile çarpılarak yıllık tasarruf tutarı hesaplanır. pılır. Her hâlükârda, yıllık yapılac ödemelerin toplamı garanti edilen yıllık tasarruf miktarına karşılık gelen tutarı aşamaz.
